उत्तर जपानची सहल - २

सुरवातीला दोन नंतर तीन दिवस ठरलेल्या या सहलीचे पहीले दोन्ही दिवस हिराईझुमीमध्येच गेल्याने ही सहल आणखी एक दिवस वाढवायचं ठरलं. मोरीओकात कारची मुदत आणखी एक दिवस वाढवून बुधवारी सकाळी ६ वाजता उत्तरेला १४० कि.मी.वर असणा-या ‘आओमोरी’ राज्यातील ‘तोवादा’ सरोवर पाहण्यासाठी निघालो.

‘होन्शु’ या जपानच्या मुख्य बेटावरील उत्तरेकडील टोकाच्या, हिरव्यागार, गर्द जंगलांनी भरलेल्या या राज्याला ‘आओमोरी’ हे नाव सार्थच आहे. निसर्गाचं देणं लाभलेल्या या प्रदेशात वर्षातील कोणत्याही ऋतुत सृष्टीसौंदर्य पाहायला गेलेला पर्यटक निराश होउन परतण्याची शक्यता कमीच. ‘ऋतु हिरवा’ ची गाणी ऐकत आणि त्या गाण्यांची समोर दिसणा-या चित्राशी तुलना करत तोवादा शहरात केव्हा पोचलो ते कळलंदेखील नाही.

तोवादामध्ये हॉटेल्स शोधताना पुन्हा मोरीओकाचाच प्रत्यय आला. बरीचशी हॉटेल्स आरक्षित होती आणि उरलेल्यांच्या किंमती गगनाला भिडलेल्या. अशातच मोडकीतोडकी जपानी आणि इंटरनेटविना लुळेपांगळे झालेलो आम्ही एका मोठया हॉटेलमध्ये घुसलो. हॉटेलचं एका दिवसाचं भाडं ऐकून आमचे उतरलेले चेहरे पाहून व्यवस्थापिकेला आमची दया आली आणि तिनं आम्हाला काही स्वस्तातल्या ‘-योकान्’ची नावं आणि पत्ते दिले. ते शोधत शेवटी एका ‘मिनशोकु’मध्ये विचारलं असता तिथल्या काकूंनी जागा रिकामी असल्याचं सांगितलं आणि आम्ही सुटकेचा निःश्वास टाकला. तेव्हा ठरवलं की इथून पुढे कुठेही नियोजनाशिवाय गेलं तरी आरक्षणाशिवाय जायचं नाही. ‘मिनशोकु’ म्हणजे एक प्रकारचं –योकानच, पण कमी व्यावसायिक आणि जास्त घरगुती. मिनशोकुच्या काकूंना आम्हा जपानी बोलू शकणा-या भारतीयांना पाहून कुतूहल आणि कौतुक वाटलं. दुपारी ३ वाजेपर्यंत मिनशोकुमध्ये उतरता येत नाही असं काकूंनी सांगितल्यामुळं आमची टीम तेवढया वेळात तोवादा सरोवराची परिक्रमा करण्यास बाहेर पडली.

पर्वतावर ४४० मीटर उंचीवर असणारं तोवादा सरोवर तोहोकु प्रांताच्या सौंदर्याचं प्रतीक आहे. ५२ कि.मी.चा परिघ असणारा हे सरोवर ज्वालामुखीच्या उद्रेकातून तयार झालं आहे. चोहोबाजुंनी वेढलेल्या पर्वतांमधून नागमोडी वळणं घेत जात असलेल्या रस्त्यावरुन सरोवराचं दृश्य सुंदर दिसत होतं. पण गाडी चालवताना त्याचा मनमुराद आस्वाद घेता येईना म्हणून मी गाडीचा वेग जरा कमी केला. पण लगेच मागे गाडयांची भली मोठी रांग उभी. हॉर्न वाजवणे किंवा पुढे जाणे हे जपानी लोकांच्या स्वभावातच नाही. तुम्ही ज्या वेगाने जाल त्याच वेगाने ते तुमच्या मागेमागे येतील पण पुढे जाणार नाहीत. रस्त्यात मध्येच थांबायला मनाई असल्याने थांबायचीदेखील पंचाईत आणि हळू गेलं तरी पंचाईत. या जपानी लोकांना खास भारतीय ‘कट मारणे’ या संकल्पनेचं प्रात्यक्षिक दाखवावं असं मला राहूनराहून वाटत होतं. शेवटी डोंगराच्या माथ्यावर सरोवर पाहण्यासाठी तयार केलेल्या एका निरीक्षणस्थळावर आम्ही आणि आमच्या मागुन येणारा तो लवाजमा असे सगळे पोचलो आणि आमचा ससेमिरा थांबला. या निरीक्षणस्थळावरुन तोवादा सरोवराचं दिसणारं दृश्य डोळ्यात मावत नव्हतं. सर्व बाजूंनी वेढलेले हिरवे डोंगर आणि मध्ये स्वच्छ, निळंशार पाणी छानच दिसत होतं. काही लोक हेलिकॉप्टरमधुन या दृश्याचा आनंद घेत होते. तोवादा सरोवराची परिक्रमा पूर्ण करुन आम्ही ३ वाजता मिनशोकुमध्ये परतलो. काही काळ विश्रांती घेऊन ‘यासुमिया’ या ठिकाणी सरोवराचं जवळून दर्शन घेण्यासाठी निघालो.

‘यासुमिया’ याचा शब्दशः अर्थ विश्रांतीस्थळ असा होतो. नावाप्रमाणेच ते विश्रांतीस्थळ होतं. सरोवराच्या किना-यावर हॉटेल्स, उपहारगृहं यांची कॉफीचा आस्वाद घेताना सरोवराचं सुंदर दृश्य दिसेल अशी रचना केली होती. काही काळ आम्हीही बाहेरचं जग विसरुन तिथं विश्रांती घेतली. तिथून जवळच किना-यावर ‘Statue of Maidens’ नावाचा प्रसिध्द पुतळा आहे असं कळलं. तो पाहण्यासाठी गेल्यावर तिथं बरीच गर्दी दिसली. पुतळ्याचं वर्णन जपानीत लिहीलं असल्यामुळं तो पुतळा कशासाठी प्रसिध्द आहे हे मात्र कळू शकलं नाही. या पूर्ण सहलीत एका गोष्टीचं मला आश्चर्य वाटत होतं. हिराईझुमी आणि तोवादा या दोन्ही प्रसिध्द ठिकाणी आमच्याखेरीज कोणी परदेशी पर्यटक दिसत नव्हते. कदाचित सुदूर जपानमध्ये यासारख्या ठिकाणी भाषेच्या अडचणीमुळे फारसे परदेशी पर्यटक येत नसावेत. पण जपानी लोक मात्र सहलीचा पुरेपूर आनंद लुटताना दिसत होते. यासुमियापासुन तोवादा सरोवरामध्ये बोटीची सफरही करता येते. पण आम्ही पुन्हा एकदा सरोवराभोवती गाडीने चक्कर मारणेच पसंत केले. संध्याकाळी सात वाजता अर्ध्या सरोवराभोवती चक्कर मारुन रात्रीच्या जेवणासाठी यासुमियाला परत येउन पाहिलं तर अर्ध्या-एक तासापूर्वी गर्दीनं फुलून गेलेल्या त्या ठिकाणी अगदी सामसुम होती. सारी दुकानं आणि उपहारगृहं बंद झाली होती. सारे लोक आपापल्या '–योकान्' आणि 'मिनशोकु' मध्ये जेवायला गेले असावेत असा विचार करुन उघडया असलेल्या एकुलत्या एक उपहारगृहात रात्रीचं जेवण आटोपून आम्ही पण आमच्या 'मिनशोकु'मध्ये परतलो.

इथं ‘–योकान्’ किंवा ‘मिनशोकु’मध्ये नैसर्गिक नसला तरी कृत्रिम ओनसेनचा आनंद घेण्याची सोय असते. त्याला ‘ओफुरो’ म्हणतात. रात्री झोपण्यापूर्वी स्नान करुन १५-२० मिनीटं ओफुरोमध्ये डुंबणे हा जपानी माणसाच्या दिनक्रमाचा एक भाग असतो. मग तो ‘मिनशोकु’मध्येही कसा चुकेल? ‘–योकान’प्रमाणंच इथंही ‘युकाता’ घालायला मिळतो. ‘किमोनो’ ह्या पारंपारिक पोषाखात बाहेरील मुख्य पोषाखाच्या आत घालायचा पेहराव म्हणजे ‘युकाता’. हल्ली ‘किमोनो’ किंवा ‘युकाता’ यांचा वापर आपल्याकडच्या धोतर-कोट-पगडी किंवा नऊवारी साडी यांच्यासारखा सणा-समारंभात किंवा अशा मिनशोकुपुरताच मर्यादित राहिला आहे. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे पुरुषांसाठी आणि स्त्रियांसाठी एकाच प्रकारचा युकाता असतो. पण बाहेरील ‘किमोनो’ मात्र वेगळा असतो. आम्हीही थोडावेळ ‘ओफुरो’मध्ये डुंबुन नंतर ‘युकाता’ घालून खास जपानी ‘ओच्या’ म्हणजे ‘ग्रीन टी’चा आस्वाद घेतला आणि त्यानंतर अशी शांत झोप लागली की बस्स.

गुरुवारी सकाळी लवकर उठून आम्ही 'मिनशोकु'च्या काकूंचा निरोप घेतला आणि तोवादापासून जवळच असलेल्या ‘ओईरासे’ या ठिकाणी जाण्यासाठी निघालो. तोवादा परिसरातील सर्वात प्रसिध्द असलेलं हे ठिकाण कल्पनेपेक्षाही सुंदर होतं. तोवादा सरोवरातून निघून पाण्याचा एक छोटासा झरा गर्द झाडीतून सरोवराच्या डोंगरांच्या पायथ्याशी असलेल्या १४ कि.मी. अंतरावरील ‘ओईरासे’ या ठिकाणी येतो. ‘ओईरासे’ पासून तोवादा सरोवरापर्यंत झ-याच्या कडेने १२ कि.मी.ची पायवाट खास हा झरा पाहण्यासाठी तयार केली आहे. ओईरासेला गाडी लावून आम्ही या पायवाटेने डोंगर चढण्यास निघालो. हा १२ कि.मी.चा प्रवास या सहलीतील सर्वात अविस्मरणीय अनुभव होता. त्याचं शब्दात वर्णन करणं केवळ अशक्य. घनदाट, गर्द हिरव्या जंगलात कडेकपारींमधून खळाळत, फेसाळत वाहणारं ते स्वच्छ, नितळ पाणी, वाटेत लागणारे असंख्य छोटे-मोठे धबधबे पाहून निसर्गानं मुक्त हस्तानं केलेली उधळण म्हणजे काय याचा प्रत्यय आला. आत्तापर्यंत असं दृश्य मी केवळ दिवाणखान्यातल्या भिंतीवर लावलेल्या शोभेच्या छायाचित्रांमध्ये आणि ती छायाचित्रं विकणा-या दुकानांमध्येच पाहिलं होतं. पण प्रत्यक्ष पाहण्याची ही पहिलीच वेळ होती. डोंगरामधून वेडीवाकडी वळणे घेत, उडया मारत तो झरा जात होता आणि प्रत्येक वळणावर स्वप्नवत वाटावं असं चित्र डोळ्यांपुढे येत होतं. काही जण ते कॅमे-यात साठवून ठेवत होते तर काही कुंचल्यानं कॅनव्हासवर उतरवत होते. भान हरवून चालत असताना १२ कि.मी.चं ते अंतर कधी संपलं ते कळलंच नाही. या परिसरात एक गोष्ट मला अतिशय आवडली आणि त्याबद्दल मला जपानी लोकांचं कौतुक करावंसं वाटलं. ती म्हणजे या पूर्ण १२ कि.मी. परिसराचं नैसर्गिक सौंदर्यं आहे तसं जपलं आहे. वाटेत कुठेही कचरा नाही, घरं, किंवा हॉटेल्स नाहीत, सिमेंट, कॉंक्रीटचे पूलही नाहीत. झ-याभोवतीची पायवाटही अगदी नैसर्गिक वाटावी अशीच. झ-यात कोणी माणसं किंवा मुलं डुंबताना दिसत नाहीत. थोडक्यात अगदी १००-२०० वर्षांपूर्वी जाउन पाहिलं तरी आताचं हे दृश्य असंच दिसावं असं. कठीण चढण असलेल्या त्या पायवाटेवरुन डोक्यावर टोपी, पाठीवर पिशवी आणि हातात कॅमेरा घेउन जोमानं चालणा-या जपानी आजीआजोबांचंही मला कौतुक करावंसं वाटलं. या ठिकाणाहून निघण्याचं मनच होत नव्हतं. वाटलं, आणखी एक दिवस राहायला काय हरकत आहे. पण कारची मुदत संपत आल्यानं मन मारुन आम्हाला तिथून निघावं लागलं. तिथून निघून संध्याकाळी साडेपाच वाजता मोरीओकात परत आलो. कार परत करुन टोकियोला जाणा-या शिंकानसेनचं तिकीट काढलं. पुन्हा एकदा इथं यायचंच असा निश्चय करुन शिंकानसेनमध्ये बसलो. परत येताना ओठांवर एकच गाणं तरळत होतं
‘हे जीवन सुंदर आहे.......’

(ही आणि इतर छायाचित्रे इथे पाहा. )