कैफियत टायपिंग येणा-याची

पूर्वी म्हणजे आपले आईवडील ग्रॅज्युएट झालेल्या दिवसांत इंटरव्ह्यूसाठी ‘बायो-डाटा’ भरला जायचा. (आजकाल ‘बायो-डाटा’ साठी ‘रिझ्युमे’ वगैरे ‘फ्याशनेबल’ शब्द आले आहेत. अर्थात आम्हीही तेच वापरतो.) त्या काळी बायो-डाटावर Skills मध्ये ‘टायपिंग’ असलं तर तो फार मोठा प्लसपॉईंट असायचा. म्हणजे आजकाल आपण कोणत्याही शाखेचे पदवीधर असलो तरी ‘रिझ्युमे’ वर ‘जावा’, ‘सी’, ‘सी++’ असं काहीतरी असलं की जसा प्लस पॉईंट असतो तसा. (एकदा इंजिनीअरींगला असताना आमच्या मास्तरांनी ‘सी++’ मधले दोन ++ कशासाठी असतात असा याच विषयाच्या तोंडी परिक्षेत प्रश्न विचारला होता. त्याचं उत्तर मला अजूनही सापडलेलं नाहीये. कोणाला माहिती असेल तर जरुर कळवा.) विषयांतर बाजूला, मुद्दा असा आहे की पूर्वीच्या काळी टायपिंग येणं हा एक प्लस पॉइंट होता. तुम्हाला वाटेल, आज, या संगणकाच्या युगात जिथं एक सहस्रांश सेकंदालाही इतकं महत्व आहे, तिथं टायपिंगची गरज जास्त आहे. कारण सरळ आहे. वेळ वाचावा म्हणून. पण मला तसं मुळीच वाटत नाही. इथे वेळ वाचवायचाय कुणाला. त्यामुळे टायपिंग येण्याचे फायद्यापेक्षा तोटेच जास्ती आहेत हे मी स्वानुभवावरुन सांगू शकतो. उदाहरणच द्यायचं झालं तर आपल्याल्या टायपिंग येतं आणि आपण रेल्वेचं आरक्षण करायला गेलो आहोत असं समजा.

कुठेही गेलं तरी रांगेत उभं राहणं हे आपल्या पाचवीलाच पुजलेलं असतं. कारण.... बरोबर... रांगेचा फायदा सर्वांना. अर्धा-पाउण तास रांगेत उभं राहिल्यावर आपल्या पुढच्या माणसाचा नंबर येतो. तो आरक्षण खिडकीजवळ जातो. आपण त्याच्या मागेच उभे असतो त्यामुळे आपल्याला खिडकीच्या आतलं सगळं दिसत असतं. पुढच्याला महालक्ष्मी एक्स्प्रेसचं स्लीपरचं आरक्षण हवं असतं. मिश्रा किंवा राव असा कोणीतरी आरक्षण अधिकारी त्याच्याकडचा फॉर्म घेतो. एकदा चष्म्यातून फॉर्मकडे बघतो. नंतर चष्म्यावरुन तिरप्या नजरेने फॉर्म भरणा-याकडे बघतो. महालक्ष्मी मधलं ‘म’ टाईप करण्यासाठी तर्जनी पुढे करुन ‘म’ शोधू लागतो. दोनेक मिनीटांनी त्याला सगळी अक्षरं सापडतात. त्याला तसं एका हाताच्या एका बोटानं अक्षरं शोधताना पाहून आपले हात टाईप करण्यासाठी शिवशिवत असतात. महालक्ष्मीचा डबा भरलेला असतो. आरक्षण हव्या असलेल्या समोरच्या माणसाला तो अधिकारी विचारतो,
“महालक्ष्मी १२ तारीखको फुल है, १३ का चलेगा क्या?”
“१२ का फुल्ल है क्या? मग सह्याद्रीका देखो.” आपल्या पुढचा म्हणतो.
पुन्हा ह्याचा ‘स’ शोधण्याचा खेळ सुरु होतो. आता मात्र आपला संयम सुटलेला असतो. त्याच्या हातातून तो कीबोर्ड हिसकावून घेउन फटाफट फॉर्म टाईप करुन देण्यासाठी आपले हात असे शिवशिवत असतात. पण निमूटपणे त्याचा तो अक्षरं शोधाशोधीचा खेळ पाहण्याशिवाय गत्यंतर नसल्यामुळे आपला संताप अनावर होतो.

पण टायपिंग येत नसेल तर असा संताप अनावर होण्याचा प्रश्न येत नाही. कारण आपल्याला स्वतःला येत नसल्यामुळे आपण इतरांना फारसा दोष देत नाही. टायपिंग येत असेल तर मात्र असा छळ इतर ब-याच ठिकाणी सहन करावा लागतो.

कुणाशीही याहू निरोप्या किंवा गुगल बोलक्यावर आपण चॅटिंग करायला बसतो. आपण फटकन काहीतरी प्रश्न विचारतो आणि पलिकडच्याच्या उत्तराकडे डोळे लावून बसतो. खालच्या चौकटीत दोन मिनीटं ‘अमुक व्यक्ती टाईप करत आहे’ असं दिसत असतं. नंतर थोड्या वेळानं ‘अमुक व्यक्तीनं संदेश पाठवेलेला आहे’ असं दिसतं. पण तो संदेश काही लवकर येत नाही. शेवटी कंटाळून आपण पुढचा संदेश लिहीत असतानाच त्याच्याकडून उत्तराऐवजी दुसराच प्रश्न येतो. मग आपण अर्धवट लिहीलेला पहिला संदेश खोडून त्याच्या प्रश्नाला उत्तर पाठवतो आणि प्रत्युत्तराची वाट पाहात बसतो. पण पुन्हा आपण पहिल्याच चक्रामध्ये अडकतो आणि हा खेळ असाच सुरु राहातो. हल्ली इंटरनेटचा वेग वाढल्यामुळं वेबकॅमवर पलिकडच्या व्यक्तीला पाहण्याची सोय झाली आहे. पण वेबकॅम लावला तरी आपला प्रॉब्लेम काही सुटत नाही. आपण वेबकॅम लावतो ते पलिकडच्या व्यक्तिला पाहायला. पण दिसतं ते फक्त मान खाली घालून कीबोर्डवरची अक्षरं शोधणारं डोकं. आत्ता वर बघेल, नंतर वर बघेल म्हणून आपण अगदी स्क्रीनकडे पाहात बसतो. पलिकडचा ज्या वेळी वर बघतो त्यावेळी कॅमेरा रिफ्रेशच होत नाही आणि पुन्हा स्क्रीनवरचं दृश्य तेच राहतं. आपला धीर असा हळूहळू सुटतच जातो आणि सर्वांना शाळेतच टायपिंग सक्तीचं का केलं नाही म्हणून शिक्षणमंत्र्यांना आपण शिव्यांची लाखोली वाहातो.

त्यामानानं टायपिंग न येणा-या लोकांचं बरं असतं. टायपिंग न येणा-या दोन व्यक्ती चॅटींग करत असल्या की त्यांना काही अडचणी येत नाहीत. आपण काहीतरी टाईप करताना समोरच्यानं उत्तर दिलं तरी आपण आपलं उत्तर पाठवून झाल्यावरच वरती स्क्रीनकडे बघतो. त्यामुळं आधी लिहीलेलं खोडून परत दुसरं लिहिण्याचा प्रश्नच उद्भवत नाही. आपण उत्तर पाठवेपर्यंत आणखी दोन संदेश आलेले असतात. त्याला उत्तर देईपर्यंत आणखी दोन येतात. पलिकडेही तशीच परिस्थिती असल्यामुळं दोघांचं सिंक्रोनायझेशन अगदी छान जमतं.

बघा. टायपिंगचे फायद्यापेक्षा तोटेच कसे जास्त आहेत. टायपिंगमुळे वेळ वाचतो वगैरे या सर्व बाता आहेत. वेळ वाचण्यापेक्षा असा वायाच जातो आणि वर मनस्ताप होतो तो वेगळाच. त्यामुळे टायपिंग शिकू इच्छिणा-या सर्व लोकांना माझा एक सल्ला आहे. तो म्हणजे पुन्हा एकदा विचार करा. कारण पुढे केव्हाही जाता येईल पण एकदा पुढे गेलात की मागे फिरता येणार नाही. टायपिंग न येणा-या लोकांना टायपिंग न शिकण्याचे फायदे इतरांना पटवून देण्यासाठी या लेखाचा निश्चितच उपयोग होईल अशी आशा करतो आणि ही 'टायपिंग येणा-याची कैफियत' इथेच संपवतो.